Stress en burn-out zijn niet hetzelfde. En hoewel we weten dat stress vaak wel tot burn-out leidt, blijken er toch mogelijkheden te zijn om met lange werkdagen, hoge werkdruk en crises in het persoonlijke leven en op het werk om te gaan. Die je beschermen tegen de emotionele uitputting, het cynisme en het gebrek aan zelfvertrouwen die zo kenmerkend zijn voor burn-out. De oplossing ligt in het gebruik maken en verbeteren van je emotionele intelligentie, ook bekend als EQ.
Het onderzoek
Kandi Wiens en Annie McKee (twee toponderzoekers van de Universiteit van Pennsylvania) voerden in 2016 een onderzoek uit onder 35 medisch directeuren van grote Amerikaanse ziekenhuizen. Als er toch iets een stressvol beroep is…. Dat bleek ook wel. 69% van deze medisch directeuren (ik noem ze verder maar MD’s) gaf aan dat hun huidige stressniveau ernstig, zeer ernstig of het slechtst mogelijke was. Maar toch had de meerderheid van hen volgens de Maslach Burnout Inventory test geen burn-out. Er kwam uit het onderzoek één grootste gemene deler naar boven waarmee ze hun stress onder controle hielden: emotionele intelligentie.
De componenten van emotionele intelligentie en hoe ze helpen een burn-out te voorkomen
- Emotionele zelfbewustheid: stelt ons in staat de bron van onze frustratie en angst te begrijpen. Dit verbetert het vermogen om ervoor te kiezen daar anders op te reageren dan we (impulsief en automatisch) meestal doen.
- Zelfcontrole: zorgt dat we kalm kunnen blijven, onze impulsen beter in de hand houden en daardoor verstandiger op stresssituaties reageren.
- Conflicthantering: stelt ons in staat onze emoties en angsten te kanaliseren zodat we de problemen kunnen oplossen in plaats van er ’s nachts wakker van te liggen.
- Empathie: door mee te voelen en begripvol te zijn met een ander die een probleem heeft, verlagen we onze eigen stress. Als we actief proberen de ander te begrijpen gaan we vaak vanzelf om ze geven. Medeleven verzacht de psychische gevolgen van stress.
- Afstemming: als we onszelf goed afstemmen op de gezichtspunten, de levenshouding (attitude) en de overtuigingen van anderen zorgt dit voor vertrouwen bij die anderen, wat ons meer invloed op ze geeft.
Wat kun je nu zelf doen om burn-out te voorkomen?
Mensen doen allerlei schadelijke dingen om met stress om te gaan: teveel eten, drank- en drugsmisbruik, en vooral: er nog harder tegenaan gaan in plaats van even een stap terug te doen. In plaats daarvan zou je het volgende eens kunnen proberen:
- Wees niet zelf de bron van je eigen stress. Vaak creëren we onze eigen stress (inclusief alle lichamelijke gevolgen) door alvast in de war te gaan zitten over de stresssituaties die er wellicht aan gaan komen. “De mens lijdt dikwijls het meest, door het lijden dat hij vreest” zei Nicolaas Beets in de 19e eeuw al. Vooral mensen die goed willen presteren of neigen naar perfectionisme hebben deze neiging vaak. Uit het onderzoek van Wiens en McKee bleek dat de MD’s die zich goed bewust waren van de druk die ze zichzelf oplegden beter in staat waren hun eigen stressniveau in de hand te houden. Een van hen omschreef het zo: “Ik ben me gaan realiseren dat veel van mijn stress zelf-opgelegd was vanuit de jaren dat ik veel van mezelf eiste. Nu ik weet wat voor problemen me dit geeft kan ik mezelf uit die voortdurende druk weghalen.”
- Herken en erken je eigen beperkingen. Door je bewust te zijn van je eigen sterktes en zwaktes zie je beter wanneer je ergens hulp bij nodig hebt. In het onderzoek gaven veel MD’s aan dat de overgang van het zijn van dokter naar het worden van manager of directeur een belangrijke stressveroorzaker was. Degenen die erkenden dat dit hun eigen vermogen te boven ging omringden zich met goede adviseurs en vroegen om hulp.
- Haal diep adem als je de stress voelt opkomen. Mindfulness oefeningen kunnen helpen om om te gaan met directe stress maar ook met langetermijn problemen. Veel van de MD’s gebruikten mindfulness-technieken om hun hartslag en hun spanningsniveau omlaag te brengen. Een MD zei: “Mindfulness maakt dat ik meer open sta voor alternatieve oplossingen en ik verlies geen tijd meer met me te verdedigen.” Het is in het begin vaak best moeilijk om je bijvoorbeeld meer bewust te zijn van je ademhaling, maar aandacht is de ultieme vorm van jezelf in de hand hebben.
- Heroverweeg je standpunt. Zie je een bepaalde situatie als een bedreiging voor iets wat je waardevol vindt? Of zie je het als een probleem dat opgelost moet worden? Een ander gezichtspunt kan het verschil maken tussen positieve en negatieve stress.
- Stel jezelf de vraag: Wat als ik in zijn schoenen stond? Conflicten veroorzaken een vorm van stress die vaak leidt tot een burn-out. Dus proberen een conflict te de-escaleren is altijd de moeite waard. Wees onderzoekend, stel vragen, luister heel goed. Richt je aandacht volledig op de ander en focus op wat hij of zij je probeert te zeggen. Door te proberen zijn standpunt te zien en te begrijpen breng je jezelf in een betere positie om zijn of haar vertrouwen te winnen en hem of haar te beïnvloeden. Een van de MD’s gebruikte deze aanpak consequent. Hij beschreef hoe het verbeteren van zijn empathische luistervaardigheid hem vooral meer medewerking van de mensen om hem heen opleverde.
Conclusie
Door je emotionele intelligentie te gebruiken en te verbeteren kun je een burn-out bij jezelf en bij anderen voorkomen. Hou echter voor ogen dat emotionele intelligentie tijd en moeite kost. Wees geduldig met jezelf, en vriendelijk en vergeeflijk. Het is niet makkelijk en gaat niet vanzelf. Het laatste wat je zou willen is dat het verbeteren van je emotionele intelligentie een bron van stress wordt. Trouwens onderstreept dit onderzoek wat Paul de Bruijn in 2014 al zei in het artikel Werkstress wordt niet onderschat maar overschat!: “Burn-out komt niet door werkstress maar door hoe de persoon met werk en stress omgaat.” Ook lezenswaardig in dit kader is het artikel “Van hard werken gaat niemand dood.”
Bron: Why Some People Get Burned Out and Others Don’t